جغرافیای شهرضا تا سال۱۳۲۱
تا سال ۱۳۲۱دیوار بلندی به نام حصاراطراف شهرضا به طور دایره شکل قرار داشت که پشت آن را خندق می گفتندکه هنوز کوچه ای به نام خندق در خیابان صاحب الزمان(عج) وجود دارد.و تا آن روز شهر چندین دروازه داشت که به نام دروازه محله آقا ,دروازه شاهمراد,دروازه حاج کمال ,دروازه دهاقان,دروازه لار.دربعضی از این دروازه ها از محصولات کشاورزی حکومت آن زمان عوارض ورودی دریافت می کرد و تا آن زمان خانه ی بیرون از دروازه خانه ای ساخته نشده بودو همه اهالی در داخل شهر سکونت داشتند وخیلی از زمین های داخل شهر هم کشاورزی می شد؛مخصوصا زمان های قدیم موقعی که ناامنی بود در زمین های داخل شهر زراعت می شد.شهر هفت محله داشت: محله فضل آباد، محله اولیاء, محله آقا, محله کوچ کمال , محله باغملی, محله میران ,محله سرتخت.
یک خیابان از طرف اصفهان به طرف شیرازدرسال۱۳۱۲ احداث شد.ودو خیابان به نام بوستان و گلستان در سال۱۳۱۵ احداث گردید که هر دوی آنها بن بست بودند
تا سال ۱۳۲۷همه این خیابان ها خاکی بود و در سال ۱۳۲۷این خیابان ها اسفالت شدند.
در ضمن تا سال ۱۳۲۶برقی در شهر وجود نداشت,فقط کارخانه ریسندگی که درسال ۱۳۱۵احداث شده بودآن جا برق داشت.
اطراف شهرضا مزارع وباغات بسیار سرسبز و خرمی وجود داشت .تمام قنوات آب فراوان و هوای شهر مطبوع و سالم بود .و مناظر بسیار زیبا و دل انگیزی شهر واطراف شهر وجود داشت.
تمام مزارع به طور سنتی با گاو والاغ کشت وکار می شد.در زمستان مردم برای گرم کردن اتاق های خود کرسی می گذاشتندو دور آن می نشستند, رادیو و تلویزونی وجود نداشت, تمام اقوام نزدیک هم بودند وشب های بلند زمستان دورهم جمع می شدند.و روی این کرسی آجیل های آن زمان:کشمش ,سنجت , پرهلو ,گردو ,بادام این چیزها برای پذیرایی بود.
واما درآن زمان بیشترمردم در فقر زندگی می کردند.با اینکه شهرضا بازار بزرگی از قدیم داشت.و تمام روستاها و حتی خیلی از مناطق دورتر مانند: فلارد,سی سخت,سمیرم,بروجن برای خریدودادوستد به بازار شهر می آمدند,افرادی که دربازار سرمایه دار بودند,درآمدشان خوب بود.وعده ای از از مردم هم که صاحب کشاورزی وآب بودند نسبتا وضعشان خوب بود.واما مسئله اصلی آن زمان نان بودکه خیلی ها هم نان نداشتند بخورندوگرسنه می ماندند.
گیوه های قدیم که در بازار تولید می شد پاپوش مردم و بیشتر مردم لباس های کهنه و مندرس می پوشیدند.با این وضع مردم با شادی زندگی می کردند.غم وغصه ومریضی خیلی کم بود.مردم قانع؛صداقت ودرستی وایمان در همه طبقات مردم وجود داشت.
همه با هم دریک سطح دوستی و رفاقت و قوم- خویشی با هم زندگی شادی سپری می کردند.
نویسنده:عطاء اله منصف