اولین خانه انصاف در زمان پهلوی

نخستین «خانه انصاف» در دسامبر ۱۹۶۳[آذر ۱۳۴۲] در دهکده مهیار نزدیک اصفهان افتتاح شد. صدها خانه دیگر نیز در پی آن تأسیس گردید. تا پایان کار ۱۰۳۵۸ خانه انصاف برای حل و فصل دعاوی در ۱۹۰۰۰ روستا در سراسر کشور دایر شد و بیش از ده میلیون نفر را زیر پوشش گرفت. خانه انصاف، دادگاه دهکده بود. هر خانه پنج قاضی داشت که برای پنج سال به وسیله اهالی از میان معتمدین محل انتخاب می‌شدند.(ص۲۱۲)

آمارهای پایان سال ۱۹۷۷ نشان می‌دهد که خانه‌های انصاف سه میلیون اختلاف را حل و فصل کرده بودند، که اگر بنا بود از مجرای عادی به آنها رسیدگی شود سالها به درازا می‌کشید و مبالغ هنگفتی به زیان دولت و اصحاب دعوی تمام می‌شد. منبع کناب پاسخ به تاریخ(ص۲۱۳)

 

در زمان شاه در روستاها دو تشکیلات اساسی وجود داشت که یکی انجمن روستا بود که به رتق و فتق امور می پرداخت و دیگری خانه های انصاف بود که به رفع مخاصمات کوچک می پرداخت. از این پنج تن، سه تن عضو اصلی و دو تن عضو علی البدل می‌باشند. خانه انصاف به دادگاه‌های روستایی گفته می‌شد که در دوران نخست‌وزیری اسدالله علم در چهارچوب انقلاب شاه و مردم بنیان‌گذارده‌شد. خانه انصاف از راه سازش و دوستانه به بررسی و رسیدگی دعواها در سطح روستا می‌پرداخت. این خانه ها بر اساس اصل نهم انقلاب شاه و مردم به وجود آمده بود. نخستین خانه انصاف در زمستان ۱۳۴۲ در روستای مهیار از توابع شهرضا به سرپرستی آقای حسن انصاری مهیاری گشایش یافت. شمار خانه‌های انصاف تا پایان سال ۱۳۵۶ به ۱۰۴۵۸ رسید و نزدیک به ۱۹۰۰۰ روستای کشور زیر پوشش خدمات این خانه‌ها بودند. خانه انصاف در کارهای مالی تا ۲۰۰۰۰ ریال را داوری می‌کند.

۲۱ آذر ماه به عنوان سالروز تا سیس خانه های انصاف تعیین گردید.