روستای سولار

مقدمه :

البته ادوارد یا کوب پولاک پزشک دوره ناصرالدین شاه در سفرنامه اش درمعرفی شاهراه های ایران به دوخط سیر که اصفهان را درمرکزمبادلات تجاری ، سیاسی، فرهنگی ایران- هند و ایران- مسقط  قرار می داد ،شاره کرده است.که یکی جاده ی تهران ، بوشهروهند ازطریق قم ،کاشان،اصفهان، قمشه،شیراز،بندربوشهر ودیگری جاده ی تهران بندر عباس،از طریق قم کاشان یزد وکرمان برای تجارت با مسقط وهندوستان بوده است.(پولاک،۱۳۶۸،صفحه ۳۰۹)- مقاله ای در باره بررسی تاثیر ساخت وتسطیح راه ها ومحور های ارتباطی تصفهان برتوسعه صنعت گردشگری دوره پهلوی (۱۳۰۴-۱۳۵۷ش/۱۹۲۵-۱۹۷۹م)سمیه بختاری- فریدون الهیاری- علی اکبر کجباف

درمقاله ای که دکتر سید ابوالفضل رضوی استادیار گروه تاریخ دانشگاه لرستان درمورد راه های تجاری درعهد ایلخانی نوشته اند در پارگراف کوتاهی چنین اشاره نموده اند:

راه اصفهان به شیراز: از اصفهان به مهیار ،قومشه(قمشه)ویزدخواست می رسیداز یزدخواست دومسیر تابستانی وزمستانی داشت واز دوسمت به شیراز امتداد می یافت. راه زمستانی که مستوفی شرح آن را نیاورده, به طرف (بندعضدی)((درمنطقه کربال در نزیکی های مرودشت می رفت وراه تابستانی پس از طی ۴۴فرسنگ از ایزدخواست به شیراز می رسید.

نقشه ایران دوره حکمرانی سلجوقیان که همانطورمشخص است نام قمشه در نقشه قیدگردیده.منبع کتاب شاه دژاصفهان

 روستای سولار در استان اصفهان، ازتوابع شهرستان شهرضا

موقعیت جغرافیایی و طبیعی روستا: روستای سولار یکی از روستاهای دهستان منظریه در بخش مرکزی از شهرستان شهرضا می باشد. این روستا دارای موقعیت جغرافیایی با عرض ۳۱ درجه و ۵۴ دقیقه و طول ۵۱ درجه و ۵۵ دقیقه می باشد. سابقه تاریخی و علل پیدایش : از علل اصلی پیدایش روستا می توان به موارد زیر اشاره نمود: ·  روستای سولار با توجه به موقعیت جغرافیایی خود که در زمان قدیم در مسیر جاده لار به طرف اصفهان قرار گرفته است وهمچنین وجود یک رشته قنات که اب کشاورزی را تامین میکند. · دشت های مساعد برای کشاورزی · به طورکلی عامل  اصلی پیدایش روستای سولار قرارگرفتن درمسیر جاده ابریشم است. آنچه که درتاریخ شفاهی آمده است که سولار در زمان هخامنشیان تاسیس گردیده وعامل پیدایش آن را قرارگرفتن در مسیر راه تجارتی ابریشم می دانند.گفته می شود به فاصلهای معینی حدود۴کیلوتر درختانی به نام انچوچک می کاشتند تا در مسیر کاروان ها و مسافرین گم نگردند. از آثار تاریخی به جا مانده در نزدیکی روستای سولار قلعه ای بر دامنه کوه با دیوار های سنگ چینی شده که در مرور زمان چیزی ازاین بنا باقی نمانده است. نکته مهم دیگر اینکه روستاهای درمسیر راه کاروانسرا داشته اند.متاسفانه کاروانسرای روستای سولار به علت اینکه ملک شخصی بود نتوانستیم ازآن بازدید کنیم.

فلعه تاریخی روستای سولار

وجه تسمیه: سولار: مکانی  به سوی شهرستان لار . سولار:  سالار: روستای بزرگ

در زمان قدیم شهرلار از رونق فراوانی برخوردار بود. که از این روستا کاروانها ی زیادی به سوی شهر لار عبور می کردند.

درشمال شرق روستای لار ابنیه های مخروبه ای دیده می شود که به دوران ایلامی ها باز می گردد وپس از حمله اعراب مسلمان تخریب شده است.

 تعداد خانوار: ۱۳۲ تعداد زن: ۲۱۴ نفر تعداد مرد: ۲۰۳ نفر جمعیت متوسط هر خانوار: ۳.۱ نفر آثار باستانی و میراث فرهنگی: کاروانسرا نوع مالکیت: شخصی کاربری:مسکونی نام کاروانسرا ترکیبی است از کاروان(کاربان) به معنی جمعی مسافرکه گروهی سفر می کنند و سرای، به معنی خانه و مکان. هر دو کلمه ماخوذ از پهلوی ساسانی است. منابع تاریخی حکایت از آن دارند که بنیانگذار احداث بناهای مورد بحث ما، هخامنشیان بودند. هرودت ، مورخ یونانی در کتاب پنجم خود از منزلگاههایی گفتگو می کند که توسط هخامنشیان بین شوش و سارد ساخته شده بود. این مورخ از ۱۱۱ بنای شبیه کاروانسرا(چاپارخانه) نام می برد که در طول حدود ۲۵۰۰ کیلومتر فاصله بین پایتخت هخامنشی و بابل ساخته شده و کاروانیان سه ماهه آن را طی می کردند. گرچه نمونه ای از بناهای یاد شده از عهد هخامنشی به جای نمانده، ولی روشن است که در ان زمان نیاز وافری به ایستگاههای بین راه و امنیت و رفاه کاروانیان و بالاخره پیکهای مخصوص احساس می شده است. در معماری و توسعه کاروانسراهای پیش از اسلام، عصر ساسانی را باید یکی از ادوار مهم دانست. در این دوره، به علت اقتصاد وسیع و گسترده، ایجاد راهها و همچنین امنیت کاروانیان اهمیت داشته و در نتیجه ، کاروانسراهای بسیار در مسیر جاده ها و گذرهای اصلی بنا شد.

کاروانسراهای حیاط دار مرکز ایران از دوره صفوی تا عصر حاضر مهمترین، بهترین و زیباترین کاروانسراهای ایران در این گروه قرار می گیرند. این گروه از کاروانسراها نیز از نظر معماری به انواع ذیل تقسیم می شوند: · کاروانسراهای مدور · کاروانسراهای چند ضلعی · کاروانسراهای دو ایوانی · کاروانسرا با تالار ستون دار · کاروانسرای چهار ایوانی · کاروانسرا با پلان متفرق از آنجا که در روزگاران گذشته هر از چندین سال یکبار در گوشه و کنار کشور ما دگرگونیهایی رخ می داد و یا بیگانگان بر گوشه ای از ایران چیرگی پیدا می کردند و برخی از شهرها وروستاها ویران می شد، مردمی که از آنجا آواره می شدند به جاهای دیگر رفته و دژهایی ساخته و در بیرون آن به خانه سازی می پرداختند و سرانجام اگر آرامش به کشور باز می گشت از دژ بیرون آمده و در بیرون آن به خانه سازی می پرداختند. از اینگونه دژها کم و بیش در گوشه و کنار اکثر روستاها وجود داشته و هنوز هم بسیاری از آنها پابرجاست. این دژها بیشتر به گونه چهار گوش و مستطیل مانند ساخته می شود و در پیرامون آنها برجهایی برای دیده بانی و تیراندازی به سوی دشمن وجود داشت و از همان برجها اگرجنگ افزار وجود نداشت و یااندک بود دیگهای آب جوش و قیرهای داغ بر سر دشمن می ریختند تا یا دشمن خسته شده و از گشودن دژ ناامید شود و یا او را در پشت دیوارها نگه داشته تا نیروهای کمکی از جاهای دیگر به یاری آنها بشتابند. قلعه سولارنیز یکی از اینگونه قلعه هاست. این قلعه که روزگاری مأمن روستائیان بوده در حال حاضر به دست فراموشی سپرده شده است.

ازابنیه های تاریخی این روستا که بجا مانده از تخریب های انسانی وعوامل طبیعی است می توان به قلعه روستا – کاروانسرای روستا که ملک شخصی است وحمام روستا اشاره کرد.

ظروف سفالی که درتصویر مشاهده می کنیدسیلو های زمان قدیم بودند؛ درقدیم الایام برای انبار کردن غلات مخصوصا گندوم وجومورد استفاده قرار می گرفته و به نام تاپو نامیده می شده و غلات را از سر ظرف سفالی داخل ظرف می ریختند ودر پایین طرف سفالی که سوراخ کوچکی که تعبیه شده ودر داشته به هر مقدارنیاز غلات مورد استفاده را برداشت می کردند.

کته :ظرف سفالی به نام تاپو بوده که در دیوار اتاق انبار تعبیه می شده.

فلعه تاریخی روستای سولار

در این تصویر آنچه که مشاهده می کنید،اتاقی را می بینید که سقف آن پر از میخ های چوبی است. این میخ های چوبی که در سقف اتاق انبار کوبیده شده است برای بستن انگور مورد استفاده قرارمی گرفته.یکی از محصولاتی که از شهرستان شهرضا صادر می شد کشمش ومخصوصا کشمش سبز بوده که به صورت اورگانیک تهیه می کردند.ودر اوایل مهر ماه که انگورها ی عسگری که خوب شیرین شده بود می آوردند و در اتاقی که برای این کار تعبیه شده بود به وسیله ریسمان  به سقف آویزان می کردند واین اتاق بایست طوری باشد که نور آفتاب کم بتابد و پنجره های کوچکی هم برای تهویه ی هوا داشته باشد.

محقق:عمادالدین منصف