امامزاده شاهرضا(ع)در نوشته های سیاحان

تاورنیه به سال ۱۰۷۵هجری قمری مطابق باسال۱۶۶۴میلادی.امامزاده شاهرضا(ع) را اینگونه توصیف کرده است: ((در ربع لیو دور از شهر مسجد و بقعه قشنگی با حوض و در یاچه کوچکی که پراز ماهی است واقع شده اما خدمه ومستولی های آنجا اجازه نمی دهند کسی از آن ماهی ها شکار کند ولی می گویند آنها متعلق به یکی از امامزادگان که آن مسجد به اسم او بنا شده است.چون این مکان سایه دار است ودر تابستان مسافرین ترجیح می دهند که درآنجا چادر بزنند وبه میان شهر منزل نکنکنند. به این جهت درکنار آن دریاچه همیشه اردوی مسافرین برپاستو از هوای خنک آنجا استفاده می نمایند.))
منبع: سفرنامه تاور نیه صفحه۶۴۹
در کتاب دو سفرنامه از جنوب ایران سال۱۲۵۶هجری قمری آمده است که: ((به فاصله نیم فرسنگ به اصل شهر قمشه جایی است با صفا ومکانی است بافیض که هوایش جان فزا ونسیمش غم زدا ومدفن امامزاده واجب التعظیم ولازم التکریم امامزاده شاهرضا (ع)است,و این مکان با صفا پیرامون کوهی واقع است که آب آنجا از بیخ همان کوه از چشمه جاری می شود.الحق آبش بسیار صاف و شیرین وگوارا.
در صحن امامزاده شاهرضا(ع) یک حوض بزرگ درآن واقع وماهیان بسیار درآن چشمه وحوض است که اگر کسی گردن بی حرمتی به صید آن ماهیان برافرازد خود را چون ماهی به دام صیاد اجل اندازد چنانکه اعتقاد اهالی آنجا این است واین فقره را مجرب می شمارند وخود احتراز به صد ماهی آنجا می دارند.))
منبع: سفرنامه دو سفرنامه ازجنوب ایران درسال های ۱۳۰۷-۱۲۵۶ هجری قمری .صفحه۲۳
بارون دوبددرسال۱۲۵۵هجری قمری مطابق۱۸۳۹میلادی نوشته:((بانزدیک شدن به قمشه از کنار امامزاده شاهرضا(ع) گذشتیم که مکانی است دلپذیر با چنارهای عالی,این درخت خاص خاور زمین است.))
منبع: نویسنده ((بارون دوبد))سفرنامه لرستان وخوزستان
بروگش به سال۱۲۷۸هجری قمری,مطابق با۱۸۶۱میلادی.چنین می نویسد:((دراینجا باغ های محصور در وسط دره مشاهده می شوند ودربالای یکی از ارتفاعات بنایی قرارداشت که ایوان آن مشرف بردره بود ودرآن عده ای از زنان دهاتی ایستاده بودنداول تصورکردیم این جا خانه ی یکی از اشراف و بزرگان آن نواحی است ولی پس ازآن که جویا شدیم معلوم شد که این بنا گنبدی آبی رنگ داردامامزاده شاهرضا(ع)است وآن زمان هم معلوم برای زیارت به امامزاده رفته اند.نزدیکی این امامزاده گورستان قدیمی های بود که سنگ قبرآن تماما از گرانیت حجاری شده بانقوش وخطوط زیبا بود ودر وسط گورستان هم یک مجسمه سنگی از یک شیردیده می شود که آن را برطبق معمول روی قبریکی از پهلوانان و سرداران گذاشته بودند.))
منبع :هنریش بروگش-سفری به دربار صاحبقران۱۸۶۱-۱۸۵۹
نظر حاج سیاح به سال۱۲۹۴هجری قمری این است که:((این امامزاده در محل مرتفع خوبی واقع شده ومردم آن اطراف زیاد یه زیارت می آیندومنازلی برای زوار ساخته شده بود خراب گردیده واقعاّ دفن کنندگان امامزاده ها غالبا با سلیقه واهل ذوق بوده اند.می دانستند محل زیارت خواهند شد.درجای قشنگ دفن کرده اندتامردم هم زیارت هم سیاحت کنند.))
منبع: کتاب خاطرات حاج سیاح- صفحه۳۳
محمدحسن میرزا مهندس درسال۱۳۰۳هجری قمریچنین نوشته است:((در نیم فرسنگی قمشه بقعه ومزار امامزاده محترم جعفربن موسی مشهور به شاهرضا که دارای صحن ها و روضه وگنبد بسیار عالی است ومطاف اغلب مردمان فارس وعراق است.))
پیرلوتی یازدهم محرم سال۱۳۱۷هجری قمری مطابق با۱۸۹۹میلادی درباره معماری شاهرضا نوشته است:((درخارج از شهر,درسرحدتنهایی وخلوت جایگاهی بی سروصدا,مسجد بسیار متبرک ومقدس واقع شده که تصویرگنبد قشنگ و زیبای آن دربرکه ی آبی منعکس است.این بنای زیبا در مقابل بناهای خاکی قمشه قطعه گوهر گرانبهایی بنظرمی آیدومانند عقیقی صیقلی دربرابر خورشید می درخشد,کاشیکاری روی گنبد عبارت است از تعدادی نقش آبی رنگ به سبک عربی به هم پیوسته که دربین آنها گلهای زردی که وسطشان شیاه است به یکدیگر متصل شده است.))
منبع : سفرنامه به سوی اصفهان نوشته ((پیرلوتی))صفحه۱۷۸
این مطالب از کتاب تاریخ هزار ساله شهرضا -صفحه ۱۶۲-۱۶۷برگرفته شده است.
گردآورنده:عمادالدین منصف