هنرمند ارجمند اکبر فردوسیان
ویلن:
ساز زهی و آرشه‌ای است. این ساز کوچک‌ترین عضو سازهای زهی آرشه‌ای است.
برای نواختن معمولاً روی شانه چپ قرار می‌گیرد و با آرشه که در دست راست نوازنده‌است نواخته می‌شود.
کوک سیم‌های ویولن از زیر به بم به ترتیب: می (سیم اول)، لا (سیم دوم)، ر (سیم سوم)، سل (سیم چهارم).
اصوات سیم‌های مجاور نسبت به‌یکدیگر فاصله پنجم درست را تشکیل می‌دهند. در این وسعت صدا ویولن قادر است تمام فواصل کروماتیک و کوچک‌تر از آن را اجرا نماید.
تاریخچه ویلن
تاریخچه ویُلن در اروپا به قرن ۹ میلادی باز می‌گردد. بسیاری معتقدند که ویولن نمونه تکمیل شده ساز رباب است. رباب سازی است که بعدها وقتی به اروپا آورده شد و تغییراتی در آن به‌وجود آمد به نام ربک در اروپا شهرت گرفت. برخی بر این باورند که ساز ویلن متعلق به یک امپراطوری هند در حدود ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد بوده‌است و برخی دیگر ریشه آن را در آفریقا و حتی کشورهای عربی می‌دانند.[نیازمند منبع] فرم‌های اولیه دارای سوراخی بودند که بر روی ساز قرار داشت اما بعدها این سوراخ از بدنه سازها حذف شدند و این ساز با چهار سیم سرآغاز ساز ویلن تکامل یافته در سال‌های ینده شد. در اروپا از قرن ۱۱ به بعد ساز ویلن به صورت تکامل یافته دیده می‌شود.
سازندگان
از اولین سازندگان ویولن می‌توان به گاسپارو برتولونی ایتالیایی نام برد، که در برخی موارد وی را مخترع این ساز می‌دانند. از شاگردان مشهور گاسپارو برتولونی آندره آماتی بود که او هم بهترین سازنده ویلن در سطح جهان یعنی آنتونیو استرادیواری ایتالیایی را پرورش داد. تا کنون کسی در جهان پیدا نشده که نه تنها بتواند هنر او را تکمیل نماید بلکه قادر نبوده ویولنی بسازد که از حیث زیبایی و صوت بتواند با ویولن‌های آنتونیو استرادیواریوس برابری نماید.
تاکنون بیش از سه سده از اختراع اولین نمونه ویلن توسط گاسپارو برتولونی می گذرد و در این مدت با وجودی که کشفیات جدیدی در علوم فیزیک و شیمی نموده‌اند نه تنها نتوانسته‌اند در ساختمان ویولن تغییری بدهند بلکه از رموز کار سازندگان قدیم نیز چیزی درک نکرده‌اند.
بخش‌های ویلن
این ساز از ۵۸ قطعه مختلف ساخته می‌شود.وزن آن در حدود ۴۰۰ گرم می‌باشد.
ویلن از بخش‌های زیر تشکیل شده‌است :
- آرشه: یا کمان ترکه‌ای چوبی است که رشته‌های موی دم اسب در طول آن کشیده شده و به دو سر آن ثابت شده‌است.
- جعبه طنینی (جعبه رِزونانس): جعبه‌ای است که از سه بخش صفحه روئی، صفحه زیرین و زوارهای دور تشکیل شده‌است. گریف، خرک و سیم گیر در این ساز از جنس چوب آبنوس (به دلیل استحکام بیشتر) می‌باشد.
- دسته یا گردن: در واقع دنباله چوب آبنوس تکیه سیم هاست که محل انگشت گذاری نوازنده در قسمت بالای آن قرار دارد. نوازنده ویولن قادر است در تمام طول چوب آبنوس انگشت گذاری کند.انتهای دسته به جعبه کوچکی (جعبه کوک) ختم می‌شود که سیم‌ها در درون آن به دور گوشی‌های کوک پیچیده می‌شوند.
- خرک: پلی‌ست بین سیم‌ها و جعبه طنینی. نقش خرک تقسیم راه سیم‌ها، نگه داشتن سیم‌ها با ارتفاع خاص برای عبور بر روی جعبه طنینی و انتقال ارتعاشات سیم‌ها به جعبه طنینی. در داخل جعبه طنینی استوانه چوبی کوچکی قرار دارد (تقریباً در زیر محلی که خرک قرار دارد)، که نقش آن انتقال ارتعاشات به صفحه زیرین ساز و مانعی در جهت عدم شکسته شدن صفحه روئی ساز از فشار سیم‌ها و خرک است.
- گریف: از آبنوس ساخته شده و در طول دسته ویلن چسبیده‌است و تا میانهٔ جعبهٔ ساز ادامه دارد. گریف بخشی است که نوازنده با انگشت خود سیم را به آن می‌چسباند و به این ترتیب طول سیم را کوتاه می‌کند و نت‌های مختلف را می‌نوازد.
- سیم گیر: از آبنوس ساخته شده و در فاصله اندکی از خرک تا آخر تنه ویولن کشیده شده‌است. با زهی از جنس روده یا پلاستیک یا سیم به دکمه‌ای که در قسمت پائین جدار تعبیه شده بند می‌شود.
- سیم‌ها: سیم‌ها از جعبه کوچک سر ساز آغاز شده در طول چوب آبنوس تکیه‌گاه سیم‌ها ادامه یافته، از روی خرک عبور کرده و در سیم‌گیر مهار می‌شوند. سیم‌های ویولن قبلا از روده گوسفند (زه) ساخته می‌شد. امروزه در سیم‌های بم‌تر، روی روده سیم فلزی نازکی می‌پیچند و در سیم‌های زیرتر از مفتول فلزی تنها استفاده می‌شود.
نقش این ساز چه در ارکسترها، به صورت گروه‌نوازی و چه در ارکستر مجلسی و حتی به صورت تک‌نوازی پر اهمیت است و بیشترین نقش را در ارکستر بر عهده دارند. نخستین سازندگان معروف ویولن از ایتالیا هستند. گاسپارو داسالو نخستین ویولن حقیقی را ساخت، اما معروف‌ترین ویولن‌ها در شهر کرمونا ساخته شدند. آندره آماتی و فرزندش نیکولا آماتی و شاگردش آنتونیو استرادیواری، بهترین ویولن‌های دنیا را تاکنون ساخته‌اند.
منابع
- بهروز وجدانی. فرهنگ تفسیری موسیقی.
- مردان موسیقی سنتی
- هنر موسیقی
هنرمند ارجمند اکبر فردوسیان
اکبر فردوسیان دراسفندماه ۱۳۳۸درشهرستان شهرضا چشم به جهان گشود.دوران تحصیلات خود را درمقطع تحصیلات دیپلم درشهرضا به پایان رساند.
ذوق ذاتی او را به سمت هنر خوشنویسی ونقاشی کشاند.شاید بتوان گفت اولین کاشف استعداد اودر نقاشی وخوشنویسی معلم چهارم ابتدایی او می باشد.علاقه ی اوبه هنر باعث شد که تنها حریف,خانه,گرمابه,گلستان وی بوم نقاشی باشد.
ممارست ومهارت اودرنقاشی وی را به سمت کشیدن نقشه های فرش سوق داد,نقشه های فرش طراحی شده ی اوبه گفته ی کارشناسان از اصالت پختگی وقابل پیاده شدن بر روی فرش برخورداربوده,امامتاسفانه رونق بازار فرش بارکود فرش ایرانی در جهان در آن سال هادوام چندانی نیافت.
عشق وافری به نغامات آسمانی موسیقی ایرانی و هم نشینی با دوستان موسیقیدانش وی را به سوی ساخت سازهای موسیقی رهنمون داشت.
او اولین ویلن را فقط با دیدن عکس ویلن استاد قنبری ساخت. بعد ها در سال۱۳۷۶با لطائف حیل به محضربی بدیل استاد ابراهیم قنبری مهر راه یافت.
این استاد بزرگو فرزانه باعنایات ولطفی که به شاگرد متواضع خود داشت.ریزه کاری های هنر ساز سازی مخصوصا ویلن و مهرکاری که از ابداعات استاد می باشدبه اوآموخت.
که این آموزش هنر واخلاق واستفاده از تجربیات استاد به حول وقوه ی الهی همچنان ادامه دارد.
سازهای ساخت دست اکبر فردوسیان به گفته ی اساتیدی که برموسیقی دستی دارند در حد خیلی خوب وعالی ودارای صدای دلنشین می باشد.
اوسال هاست که در کارگاه کوچک خود دریکی از محلات قدیمی شهرضا مشغول به ساختن انواع سازهای موسیقی ایرانی می باشد.
استادبی بدیل ابراهیم قنبری مهر – شاگردایشان هنرمندتوانا اکبر فردوسیان
ویلن ساخت دست هنرمندتوانا اکبرفردوسیان که رنگ های گیاهی رنگ آمیزی شده.
ویلن ساخت دست هنرمندتوانا اکبرفردوسیان که رنگ های گیاهی رنگ آمیزی شده.
ویلن ساخت دست هنرمندتوانا اکبرفردوسیان که رنگ های گیاهی رنگ آمیزی شده.
هنرمند گرامی اکبر فردوسیان دراوایل اردیبهشت سال۱۳۹۴ با الگوگیری از استاد ابراهیم قنبری ساز ویلن دوکاسه ای را ساختند که می توان گفت صدای ساز ویلن دو کاسه ای از ویلن بهتراست.
درتصاویر زیر ساز ویلن دو کاسه ای اثرعشق وهنر استادکار هنرمند اکبر فردوسیان را می بینید:
تصویر شماره یک- ویلن دو کاسه ای
تصویر شماره دو – ویلن دو کاسه ای
تصویر شماره سه – ویلن دو کاسه ای
نوشته:عماد الدین منصف-این مطلب در بیستم مهر ماه سال۱۳۹۳تهیه گردیده است.