بازار بزرگ شهرضا

جولای 9, 2014 emad monsef درج دیدگاه

مجموعه بازار شهرضا در سال ۱۳۹۲به شماره۱۱۵۹۴ به ثبت ملی رسید.

مقدمه:

بازار در بسیاری از شهرهای خاورمیانه و نیز در پاکستان و شبه قاره هند به مرکز تجاری اصلی شهر اطلاق می‌شود که از آن برای خرید و فروش و نیز برای مبادله کالا استفاده می‌شود.

بازار واژه‌ای فارسی است که ریشه آن در زبان پهلوی بهاچار است به معنای مکان قیمت‌ها. واژه بازار تقریباً در هر زبانی که این نوع بازار در آن رایج باشد کاربرد دارد.

اگرچه سنگ نوشته ای درمورد تاریخچه ی بازار شهرضادردست نیست.اما به دلیل اینکه بازار پیرامون مسجد جامع بنا شده است,تاریخچه ی احداث بازار را به همان دوره ی بنای مسجد جامع که مربوط به زمان سلجوقیان است نسبت می دهند.البته درابتدای کار وسعت بازار تا این حد کنونی نبوده است.

دردوره ی صفویه این بازار به علت اینکه شهرشهرضا برسرراه عراق وفارس قرار داشته ومرکز داد ستد با ایلات قشقایی وبختیاری وتا حدزیادی با ساکنین مناطق دورمثل یاسوج ,آباده بوده است یک مرکز تجاری پررونق به حساب می آمد این وضع تا اوایل دوران پهلوی اول ادامه داشت.وبازارشهرضا برخلاف امروز که بیشتر جنبه ی دکه های فروش مصارف یومیه ی مردم شهرضا را عهده داراست درزمان قدیم بیشتر جنبه ی تجاری داشته که وجود کاروانسراهای وتیمچه های باقی مانده موید این مدعا است.تجار شهرضا برطبق اسنادموجود تا اوائل دوران پهلوی اول به عبعارتی تجار بین المللی بوده اند.وازهندوبمبئی گرفته تا شام وحلب واستامبول وبخارا وحتی مسکو مبادلات مستمر تجاری داشته اند.اما متاسفانه دردهه های گذشته به دلایل گوناگون از توسعه ورونق بازار کاسته شده ونه دیگر از تجار سابق خبری هست ونه حتی ازصاحبان حرف مشاغل ارزشمند همچون:مسگران وآهنگران و خورجین بافان وچادربافان ونمدمالان وخراط ها و…به طوریکه امروزه حجره های بازار بیشتر محل عرضه ی کالاهای چینی وکالاو مصنوعات مصرفی کم ارزش شده است.

بازار شهرضا از رسته های متعدد تشکیل شده که عبارتند از:

باراز چه ماست فروشان ؛دراین بازار کسبه به فروش محصولات لبنی مخصوصا ماست اشتهار داشتند.

بازارچه مسگران ,این بازارچه در زمان قاجاریه به سبک بازار اصفهان ساخته شده که درآن سه در تعبیه شده است.بازارچه مسگران الان در سکوت غم فرورفته وگرد بی رونقی در آن بازارچه مشهود است.این بازار دارای حجره هایی زیبا و سقفی بلند است.

بازارچه بزازان ,این بازار همه دوران در رونق وآوازه بوده است.

بازارچه نخودچی بریزها,این بازار مختص شهرشهرضا است ودر هیچ یک از شهرهای ایران نمونه ای از چنین بازاری را نمی توان پیداکرد.دراین بازارچه کسبه مشغول بودادن نخودچی وحصه شوربوداند که الان نیز در بازار انواع آجیل را بو می دهند.

بازارچه توانا,که نسبت به بقیه قدمت کمتری داردو به دوران پهلوی اول برمی گردد. وانواع کسبه درآن مشغول به کار بوده اند.

سقاخانه ها:از دیگر بناهایی که درطول مجموعه ی بازار قابل توجه است ,وجود سقاخانه هایی است که درطول بازار برای تامین آب رهگذاران تشنه کام در فصول مختلف بنا گردیده وبانیان سقاخانه ها برای این بناها موقوفات متعددی را قرارداده اند.

کاروانسراها:از دیگر بناهایی که درمجموعه ی تاریخی بازار مورد توجه است,کاروانسراهایی است که در طول بازار برای اتراق کاروانها احداث گردیده.

از کاروانسرهایی که تا اکنون باقی مانده ومورد تخریب وتغییر کاربری داده نشده است عبارتند از:

کاروانسرای جعفر خان که بعد به نام کاروانسرای متقی تغییر نام داده است.

کاروانسرای چهار سوق که درزمان قاجاریه همزمان با خود چهارسوق به سبک بازار اصفهان احداث گردیده است.

کاروانسرای شاهمنصوری که کاروانسرایی کوچک نسبت به کاروانسرهای بالا است.

کاروانسرای قیام

کاروانسرای بازار سرباز

تیمچه ها از بناهایی هستند که در طول بازار به چشم می خورند وازجله ی آنها می توان به تیمچه ی سلیم مربوط به دوران قاجاریه وتیمچه ی رجایی می توان اشاره نمود.

مسجد جامع بنایی است که ازدوران سلجوقیان برجای مانده .