کارخانه شیره پزی

کارخانه شیره پزی محلی مسقف به مساحت تقریبی ۴۰۰مترمربع است.سقف آن گنبدی خشتی است.ستون های خشتی قطوربه ارتفاع دومتر این سقف گنبدی را حفظ می کنند.ارتفاع سقف تا کف حدود۵/۳متر است.درورودی از جنس چوب وبزرگ است به گونه ای که حیوان با بارش به راحتی داخل کارخانه بشود.

میدان ابتدای کارخانه برای تخلیه بار در نظر گرفته می شدو قپان  (ترازوی قدیمی)هم در آنجا قرار داشت.حوض بزرگی که درآن انگور درآن انباشته می شودوبه آن کرشت می گویندحوضی است دو طبقه که سقف زیرین ان به وسیله چوب و صافی پوشیده شده است و ارتفاع آن حدود ۳۰الی۴۰سانتی متری است.وطبقه ی بالایی محل انباشتن انگوراست.پس ازمکفی شدن انگورداخل کرشت،چند نفر کارگر با ضربه پا انگور ها را له می کرداندوآب انگورله شده بوسیله ی صافی طبقه ی پایین به حوض دیگری انتقال می یابدبه آب حاصله شربت می گویند.

تفاله ی انگور در مخزنی مخروطی جمع آوری می شود که به آن ساز می گویندوبا وسیله ای که به آن تیرو تنگ می گویند فشرده می شود.تا تمامی آب داخل دانه های انگور فشرده شده وبیشترین مقدار حاصل گردد.

شربت حاصله به پاتیل حمل شده وبا حرارت ملایم گرم می شودوقتی حرارت ان به چهل درجه رسید(البته درآن زمان فهمیدن حرارت شربت با تجربه بوسیله انگشت انجام می شد)نوعی گچ مخصوص راکه به آن ((گل شیره))می گوینددرآب خالص حل می کنندوبا ملایمت داخل پاتیل می ریزند.حرارت کوره را طوری تنظیم می کنندکه شربت در همان حرارت باقی بماندوحدود۴الی ۶ساعت صبرمی کنندنتیجه اینکه تمام املاح همراه با گل شیره به ته پایتل رفته انباشته می شود وکف و دانه های نامرغوب روی شربت جمع می شودکه بوسیله ی کفگیرجمع آوری شده وبه خارج ازکارخانه حمل می شود.شربت صاف وعاری از هرگونه موادزاید را به پاتیل دیگری  حمل می کنندوبه ان حرارت  زیادی به آن می دهند وبه این قسمت راه می گویند.شربت باید به قدری بجوشدکه ثلثین شودیعنی از هر۳کیلواب انگورکیلو۲بخار شده ویک کیلو شیره حاصل می شود.زمانی که شربت به این موقعیت رسیدمی گویند راه رسیده است یعنی شیره پخته شده است.

قسمت دیگر از گل واملاح زایدکه درته پاتیل اولی جمع شده بود در کیسه ای قطور ومحکم به نام توبره می ریزندتا شربت هایآن نیز تصفیه شده در حوضچه ا ی کوچک به نام پاتوبره جمع شود.

شیره ی حاصل که حرارت زیادی دارددر ظروفی قطوربه نام خمره ریخته می شود تا سرد شود وبه نسبتانگور اشخاص بین آنها تقسیم گردد.

تقریبا هر ۷۰۰کیلو تا یک تن انگور را یک((کار))یعنی یک نوبت کاری می گویند که در هرزمان برداشت محصول هرکارخانه ۳تا۵ کار می تواند انجام دهدیعنی ۵/۳تا۵تن انگور پخته شود وبه شیره تبدیل می شود.قاعدتا از هر ۱۰۰کیلو انگور۲۵کیلو شیره حاصل می شود که ۵کیلواجرت کارخانه وکارگران و۲۰کیلو به صاحب بار تعلق می گیرد.

در قدیم قبل از شروع  کارخانه شیره پزی برای سوخت کارخانه افرادی به نام هیزم کش که در بیابان های اطراف  مشغول جمع آوری هیزم بوداند وبیشتر نوعی بوته به نام جاز را جمع آوری می کرداند وبه دستور صاحب کارخانه هیزم ها را در مکانی کنارکارخانه به نام جاز انداز انبار می کرداندو بعداز پختن شیره در هرنوبت کاری دستمزدآنها پرداخت می شد.

در آن زمانها شیره انگور را در پوست ((بز))نگهداری می شدوبا نخی محکم سر پوست را می بستند.

فصل شروع کار کارخانه از اول مهر لغایت۱۵آبان می باشد.

در حال حاضر دوکار خانه شیره پزی در صحرای موغان به حالت اولیه  ی خود باقی مانده است.

نمای بیرونی ساختمان کارخانه شیره پزی حاج حبیب اله میرعابدی

داخل کارخانه شیره پزی حاج حبیب اله میرعابدی که الان به صورت انبار استفاده می شود.

داخل کارخانه شیره پزی حاج حبیب اله میرعابدی که الان به صورت انبار استفاده می شود.

منبع:کتاب فرفرهنگ